Trzustka to niewielki narząd o długości około 20 cm.
Budowa i lokalizacja trzustki
- głowy objętej pętlą dwunastnicy
- trzonu i ogona, które sięgają do wnęki śledziony
Jest położona w górnej części jamy brzusznej, zaotrzewnowo.
Jakie funkcji pełni trzustka?
Większość masy trzustki (mniej więcej 80-85%) stanowią pęcherzyki, które pełnią funkcję zewnątrzwydzielniczą. Z kolei około 15-20% odpowiada za funkcję wewnątrzwydzielniczą. Co kryje się pod tymi pojęciami?
Zewnątrzwydzielnicze funkcje trzustki
Trzustka wytwarza enzymy trawienne, które odgrywają kluczową rolę w trawieniu składników odżywczych. Około 80% to te, które są potrzebne do trawienia białek, takie jak m.in. trypsyna i elastaza. Pozostałe enzymy produkowane w tym narządzie to:
- enzymy lipolityczne (np. lipaza, esterazy) - uczestniczą w trawieniu tłuszczów
- enzymy glikolityczne (alfa-amylaza) - potrzebne do trawienia węglowodanów
- enzymy nukleolityczne (np. dezoksyrybonukleaza)
Enzymy są produkowane w komórkach pęcherzykowych trzustki, a następnie zostają wydzielone do dwunastnicy, gdzie zachodzą proces trawienne.
Wewnątrzwydzielnicze funkcje trzustki
Trzustka pełni także istotną rolę w regulacji gospodarki węglowodanowej. Znajdują się w niej komórki endokrynne (tzw. wyspy Langerhansa), które wydzielają m.in. insulinę i glukagon. Pierwszy z wymienionych hormonów obniża poziom glukozy we krwi. Z kolei drugi przyczynia się do uwalniania glukozy z komórek do krwioobiegu. Dzięki antagonistycznemu działaniu tych hormonów możliwe jest zachowanie homeostazy.
Choroby trzustki – od zapalenia po nowotwory
Trzustka pełni wiele istotnych funkcji, które umożliwiają m.in. trawienie składników odżywczych i utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi. Co dzieje się, gdy dochodzi do rozwoju choroby tego ważnego narządu?
Ostre i przewlekłe zapalenie trzustki
Zapalenie trzustki może mieć charakter ostry lub przewlekły. Pierwsze z wymienionych najczęściej jest wynikiem kamicy żółciowej lub nadużywania alkoholu i objawia się silnym bólem brzucha, nudnościami i gorączką. Z kolei przewlekłe zapalenie trzustki prowadzi do trwałego uszkodzenia miąższu i zaburzenia funkcji zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczych trzustki. Objawia się m.in. bólem w nadbrzuszu, objawami żołądkowo-jelitowymi i nieprawidłową tolerancją glukozy [2], [3].
Rak trzustki – cichy zabójca
Rak trzustki należy do jednych z najbardziej agresywnych nowotworów. Często diagnozowany jest zbyt późno, co wynika z braku specyficznych objawów w początkowej fazie. Niepokojące sygnały takie jak utrata masy ciała, żółtaczka, ból pleców i osłabienie pojawiają się zazwyczaj dopiero w zaawansowanym stadium [3].
Diagnostyka i leczenie chorób trzustki
Diagnostyka chorób trzustki opiera się na badaniach laboratoryjnych (np. poziom amylazy i lipazy we krwi), obrazowych (np. USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa) i badania histopatologicznego. Leczenie zależy od przyczyny i może obejmować farmakoterapię, interwencje chirurgiczne oraz leczenie wspomagające dietą i insulinoterapią [3].
Znaczenie diety dla zdrowia trzustki
Prawidłowe odżywianie ma istotne znaczenie w profilaktyce i terapii chorób trzustki. Dieta powinna być lekkostrawna, niskotłuszczowa, bogata w białko i pozbawiona alkoholu [4].
Podsumowanie – dlaczego warto dbać o trzustkę?
Trzustka to jeden z najważniejszych narządów regulujących trawienie i gospodarkę węglowodanową. Jej uszkodzenie może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak m.in. cukrzyca, niedożywienie czy uciążliwe dolegliwości bólowe, które obniżają jakość życia.
[1] https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/trzustka/51046,budowa-i-funkcje-trzustki
[2] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.5.2.
[3] https://diag.pl/pacjent/artykuly/jakie-sa-choroby-trzustki-objawy-przyczyny-diagnostyka/
[4] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/71913,dieta-w-chorobach-trzustki
Tagi
Udostępnij artykuł